لیست جامع اصطلاحات AS و شبکه‌های کامپیوتری

در این سند، مجموعه‌ای کامل از اصطلاحات کلیدی حوزه Autonomous System (AS)، BGP، شبکه‌های کامپیوتری و امنیت سایبری را با توضیحات ساده و مختصر گردآوری کرده‌ایم. این لیست برای درک بهتر مفاهیم پایه و پیشرفته در این حوزه‌ها مفید خواهد بود.

مقدمه به Autonomous System (AS)

Autonomous System (AS) - سیستم خودگردان: مجموعه‌ای از شبکه‌های IP و روترها که تحت کنترل یک نهاد مدیریتی واحد قرار دارند و سیاست‌های مسیریابی مشترکی را دنبال می‌کنند. هر AS به‌طور مستقل تصمیمات مسیریابی داخلی خود را اتخاذ می‌کند.
AS Number (ASN) - شماره AS: یک شناسه عددی منحصر به فرد (۱۶ یا ۳۲ بیتی) که توسط IANA (سازمان تخصیص اعداد اینترنتی) یا RIRs (ثبت‌کننده‌های منطقه‌ای اینترنت) به هر AS اختصاص داده می‌شود تا در مسیریابی BGP شناسایی شود.
انواع AS:
- Public AS - AS عمومی: دارای ASN جهانی و قابل مشاهده در اینترنت، معمولاً توسط ارائه‌دهندگان خدمات اینترنت (ISP) و سازمان‌های بزرگ استفاده می‌شود.
- Private AS - AS خصوصی: دارای ASN در محدوده خصوصی (مانند 64512-65535 برای ۱۶ بیتی و 4200000000-4294967295 برای ۳۲ بیتی)، فقط برای مسیریابی داخلی سازمان استفاده می‌شود و در اینترنت عمومی منتشر نمی‌شود.
Local AS - AS محلی: ASی که مستقیماً توسط یک شبکه یا سازمان مدیریت می‌شود و برای مسیریابی داخلی استفاده می‌شود.
AS-Path Prepending - الحاق AS-Path: یک تکنیک مهندسی ترافیک BGP که در آن یک AS، ASN خود را چندین بار در AS Path یک مسیر تکرار می‌کند تا آن مسیر را برای ASهای دیگر کمتر جذاب جلوه دهد و ترافیک را از مسیر دیگری هدایت کند.
AS Set - مجموعه AS: یک مجموعه از ASNs که در BGP برای خلاصه کردن اطلاعات AS Path در مسیرهایی که از چندین AS عبور می‌کنند، استفاده می‌شود. معمولاً برای مسیرهای تجمیع‌شده (Aggregated Routes) به کار می‌رود.
AS Confederation - اتحاد AS: یک روش در BGP که به ASهای بزرگ اجازه می‌دهد به‌صورت داخلی به صورت یک واحد عمل کنند و مسیرهای داخلی را تجمیع کنند تا پیچیدگی iBGP را کاهش دهند.
AS Transit - ترانزیت AS: وضعیتی که یک AS ترافیک را از یک AS دریافت کرده و به یک AS دیگر ارسال می‌کند و به عنوان یک "واسطه" عمل می‌کند. این معمولاً در مورد ارائه‌دهندگان خدمات اینترنت (ISP) صدق می‌کند.
AS External - AS خارجی (eBGP): اشاره به ارتباط و تبادل اطلاعات مسیریابی بین دو AS مختلف از طریق پروتکل eBGP.
AS Internal - AS داخلی (iBGP): اشاره به ارتباط و تبادل اطلاعات مسیریابی بین روترهای BGP در داخل یک AS واحد از طریق پروتکل iBGP.

پروتکل‌های مسیریابی

پروتکل (Protocol): مجموعه‌ای از قوانین و توافق‌نامه‌های مشخص برای ارتباط و تبادل اطلاعات بین دستگاه‌ها در یک شبکه.
Routing Protocol - پروتکل مسیریابی: پروتکلی که برای تبادل اطلاعات مسیریابی بین مسیریاب‌ها استفاده می‌شود تا از ایجاد حلقه جلوگیری شده و بهترین مسیر به مقصدها تعیین شود.
BGP (Border Gateway Protocol) - پروتکل دروازه مرزی: پروتکل اصلی مسیریابی در اینترنت که برای تبادل اطلاعات مسیریابی بین ASهای مختلف استفاده می‌شود.
Interior Gateway Protocol (IGP) - پروتکل دروازه داخلی: پروتکل‌های مسیریابی که در داخل یک AS برای مسیریابی داخلی استفاده می‌شوند.
- OSPF (Open Shortest Path First): یک پروتکل IGP بر پایه حالت پیوند (Link-State) که بهترین مسیر را بر اساس کوتاه‌ترین مسیر اول پیدا می‌کند.
- EIGRP (Enhanced Interior Gateway Routing Protocol): یک پروتکل IGP اختصاصی سیسکو (اکنون باز) که ترکیبی از ویژگی‌های پروتکل‌های وکتور فاصله و حالت پیوند است.
- RIP (Routing Information Protocol): یک پروتکل IGP ساده بر پایه وکتور فاصله که از شمارش پرش (Hop Count) برای انتخاب بهترین مسیر استفاده می‌کند.
Exterior Gateway Protocol (EGP) - پروتکل دروازه خارجی: پروتکل‌هایی مانند BGP که برای مسیریابی بین ASها در اینترنت استفاده می‌شوند.

مفاهیم BGP و مسیریابی AS

BGP Session - جلسه BGP: اتصال مستقیم و مبتنی بر TCP بین دو مسیریاب BGP برای تبادل اطلاعات مسیریابی.
AS Path - مسیر AS: یک لیست مرتب شده از شماره‌های AS که یک بسته باید از آن‌ها عبور کند تا به مقصد برسد. در BGP برای جلوگیری از حلقه‌های مسیریابی و انتخاب مسیر بهینه استفاده می‌شود.
Prefix - پیشوند IP / CIDR Block: مجموعه‌ای از آدرس‌های IP که به یک AS خاص اختصاص داده شده و به‌صورت یک واحد در مسیریابی BGP اعلام می‌شود (مثلاً 192.168.1.0/24).
Prefix Length - طول پیشوند: تعداد بیت‌های مرتبط با آدرس IP که برای تعریف یک پیشوند شبکه استفاده می‌شود (مثلاً ۲۴ در /۲۴).
Route Aggregation - تجمیع مسیرها: فرآیند ادغام چند مسیر کوچکتر (با پیشوندهای بیشتر) به یک مسیر واحد (با پیشوند کمتر) برای بهینه‌سازی جدول مسیریابی و کاهش حجم آن.
Prefix Deaggregation - تجزیه پیشوند: فرآیند تجزیه پیشوندهای BGP به زیرپیشوندها که می‌تواند به افزایش حجم جدول مسیریابی منجر شود.
Supernetting - فرابری پیشوند: یک تکنیک در BGP که به ترکیب چند پیشوند به یک پیشوند بزرگتر اجازه می‌دهد تا جدول مسیریابی را کاهش دهد.
BGP Route Advertisement - اعلام مسیر BGP: فرآیند اعلام مسیرهای BGP به ASهای دیگر در اینترنت.
BGP Next Hop - مقصد بعدی BGP: آدرس IP روتر همسایه BGP که ترافیک باید به آن ارسال شود تا به AS دیگر برسد.
Route Reflector - انعکاس‌گر مسیر: یک دستگاه BGP که برای حل مشکل نیاز به اتصال Full Mesh بین روترهای iBGP در یک AS بزرگ، مسیرها را به سایر روترها منعکس می‌کند.
Route Dampening - محدود کردن مسیر / نوسان‌گیری مسیر: تکنیکی در BGP که استفاده از مسیرهای پرتکرار و ناپایدار را کاهش می‌دهد تا از بی‌ثباتی مسیریابی جلوگیری شود.
Route Flap - نوسان مسیر: وقوع مکرر تغییرات در وضعیت (Up/Down) یک مسیر BGP که می‌تواند به افزایش ترافیک کنترلی مسیریاب‌ها و مشکلات دیگر منجر شود.
Route Flap Penalties - جریمه نوسان مسیر: امتیازهای تنبیهی که در BGP به مسیرهای ناپایدار داده می‌شود و باعث سرکوب موقت آن‌ها می‌شوند.
Local Preference - ترجیح محلی: یک ویژگی در BGP که به AS امکان می‌دهد اولویت بین مسیرهای وارد شده از ASهای مختلف را برای ترافیک خروجی تنظیم کند. این یک ویژگی داخلی AS است.
Community - انجمن BGP: یک برچسب ۳۲ بیتی در BGP که به مسیرهای BGP اختصاص می‌یابد و به عنوان ابزار توصیفی برای تعیین خصوصیات مسیرها و اعمال سیاست‌ها به کار می‌رود.
No Export - عدم صدور: یک ویژگی BGP Community که می‌گوید اطلاعات مسیریابی به خارج از AS فرستاده نشود.
Cold Potato Routing - مسیریابی سیب‌زمینی سرد: یک تکنیک در BGP که مسیریاب AS ترافیک را تا جایی که ممکن است نزدیک به مقصد نگه می‌دارد (یعنی ترافیک را دیرتر به AS همسایه خود تحویل می‌دهد).
Black Hole Routing - مسیریابی چاه سیاه: تکنیکی در BGP که به AS امکان می‌دهد ترافیک به یک مقصد مشخص را به یک "چاه سیاه" (نقطه نهایی نادیده‌گرفته شده) هدایت کند، معمولاً برای مقابله با حملات DDoS.
Default Route - مسیر پیش‌فرض: یک مسیر BGP (معمولاً 0.0.0.0/0) که به عنوان مسیر پیش‌فرض برای ترافیک ناشناخته یا مقاصدی که در جدول مسیریابی نیستند، استفاده می‌شود.

مفاهیم ارتباطی و تبادل ترافیک

Peering - همترازی: فرآیند اتصال یک AS به AS دیگر برای تبادل مستقیم اطلاعات مسیریابی BGP و ترافیک.
Peering Agreement - توافق‌نامه همترازی: یک توافق‌نامه رسمی میان دو AS که شرایط تبادل ترافیک و قوانین مرتبط با اتصال به همتراز را تعیین می‌کند.
Peering Point - نقطه همترازی: یک مکان فیزیکی (معمولاً در IXP) که ASها برای تبادل ترافیک مستقیم با یکدیگر به آن متصل می‌شوند.
Internet Exchange Point (IXP) - نقطه تبادل اینترنت: یک مکان فیزیکی که به عنوان نقطه تبادل ترافیک بین ASهای مختلف عمل می‌کند و تسهیل‌کننده Peering است.
Provider - ارائه‌دهنده: یک AS که خدمات اتصال به اینترنت را به دیگر ASها (مشتریان) ارائه می‌دهد.
Customer - مشتری: یک AS که خدمات اتصال به اینترنت را از یک Provider دریافت می‌کند.
Upstream Provider - ارائه‌دهنده بالادستی: یک AS که به عنوان ارائه‌دهنده اصلی به یک AS دیگر عمل می‌کند و به آن اتصال به اینترنت را فراهم می‌آورد.
Downstream Customer - مشتری پایین‌جریان: یک AS که خدمات اتصال به اینترنت را از یک Upstream Provider دریافت می‌کند.
Peer - همتراز: دو یا چند AS که به صورت مساوی و بدون رابطه Provider-Customer به یکدیگر متصل هستند و ترافیک را مبادله می‌کنند.
Multihoming - چند اتصالی: وضعیتی که یک AS دارای اتصال به چندین AS دیگر است تا افزایش امنیت، افزونگی (Redundancy) یا قابلیت دسترسی بهتر را فراهم کند.
Traffic Engineering - مهندسی ترافیک: بهبود مسیریابی ترافیک به منظور بهینه‌سازی مسیرها، استفاده بهینه از منابع شبکه و مدیریت پهنای باند.
Load Balancing - توازن بار: توزیع ترافیک بین چند مسیر یا سرور مختلف به منظور بهبود عملکرد، افزایش دسترسی و جلوگیری از اشباع یک مسیر یا سرور خاص.
Egress Traffic - ترافیک خروجی: ترافیکی که از یک AS به سمت سایر ASها یا به خارج از اینترنت جاری می‌شود.
Ingress Traffic - ترافیک ورودی: ترافیکی که از سایر ASها یا از خارج از اینترنت به سمت یک AS وارد می‌شود.
Outgoing Traffic - ترافیک خروجی: (همان Egress Traffic) ترافیکی که از یک AS به سمت ASهای دیگر یا به خارج از اینترنت جاری می‌شود.
Incoming Traffic - ترافیک ورودی: (همان Ingress Traffic) ترافیکی که از سایر ASها یا از خارج از اینترنت به سمت یک AS وارد می‌شود.

تجهیزات و معماری شبکه

Router - مسیریاب: یک دستگاه شبکه که برای مسیریابی (هدایت) ترافیک بین شبکه‌های مختلف (بر اساس آدرس IP) استفاده می‌شود.
Switch - سوئیچ: یک دستگاه شبکه که بسته‌های داده را بین دستگاه‌ها در یک شبکه محلی (LAN) بر اساس آدرس MAC منتقل می‌کند.
Firewall - دیواره آتشین: یک دستگاه یا نرم‌افزار که برای محافظت از شبکه در برابر حملات و تهدیدات امنیتی، با فیلتر کردن ترافیک، استفاده می‌شود.
Edge Router - مسیریاب لبه: یک مسیریاب که در لبه یک AS یا شبکه قرار دارد و مسئول تبادل ترافیک بین این AS و ASهای دیگر است.
Edge Network - شبکه لبه: بخشی از یک شبکه که به عنوان نقطه ورود یا خروج ترافیک از شبکه عمل می‌کند.
Network Topology - توپولوژی شبکه: یک نمایش (فیزیکی یا منطقی) از نحوه اتصال و ترتیب اجزاء شبکه به منظور انتقال ترافیک.
LAN (Local Area Network) - شبکه محلی: یک شبکه کامپیوتری که دستگاه‌ها را در یک منطقه جغرافیایی کوچک (مانند خانه، دفتر، ساختمان) به هم متصل می‌کند.
WAN (Wide Area Network) - شبکه گسترده: یک شبکه کامپیوتری که دستگاه‌ها را در مناطق جغرافیایی وسیع (مثلاً شهرها، کشورها) به هم متصل می‌کند.
VLAN (Virtual LAN) - شبکه محلی مجازی: روشی برای تقسیم یک سوئیچ فیزیکی به چندین شبکه منطقی جداگانه، که اجازه می‌دهد دستگاه‌ها در بخش‌های مختلف فیزیکی یک LAN در یک Broadcast Domain مشترک قرار گیرند.
Redundancy - افزونگی: ایجاد دو یا چندین دستگاه یا مسیر تکراری به منظور افزایش دسترسی (Availability) و اطمینان (Reliability) شبکه و جلوگیری از تک نقطه شکست (Single Point of Failure).

مفاهیم آدرس‌دهی و پروتکل‌های شبکه

IP Address Resolution - تفکیک آدرس IP: فرآیند ترجمه یک آدرس IP منطقی به یک آدرس MAC فیزیکی برای شناسایی دستگاه‌ها در لایه فیزیکی شبکه.
Subnetting - زیرشبکه‌بندی: تقسیم یک شبکه بزرگتر به چندین زیرشبکه کوچک‌تر به منظور مدیریت بهتر آدرس‌دهی IP و افزایش کارایی و امنیت شبکه.
NAT (Network Address Translation) - ترجمه آدرس شبکه: فرآیند تغییر اطلاعات آدرس IP در هدر بسته‌های داده هنگام عبور از یک روتر، معمولاً برای ترجمه آدرس‌های IP خصوصی به عمومی و برعکس.
DHCP (Dynamic Host Configuration Protocol) - پروتکل پیکربندی پویای میزبان: یک پروتکل شبکه که به صورت خودکار آدرس‌های IP و سایر اطلاعات پیکربندی شبکه را به دستگاه‌ها (کلاینت‌ها) در یک شبکه تخصیص می‌دهد.
QoS (Quality of Service) - کیفیت سرویس: مجموعه‌ای از تکنیک‌ها و مکانیزم‌ها برای اولویت‌بندی ترافیک شبکه به منظور تضمین سطح معینی از عملکرد برای انواع خاصی از ترافیک (مانند ترافیک صوتی یا تصویری).
VPN (Virtual Private Network) - شبکه خصوصی مجازی: یک اتصال رمزنگاری شده و امن از طریق یک شبکه عمومی (مانند اینترنت) که به کاربران اجازه می‌دهد به‌طور امن به یک شبکه خصوصی دسترسی پیدا کنند.
MPLS (Multiprotocol Label Switching) - سوئیچینگ برچسب چند پروتکلی: یک تکنیک مسیریابی داده با کارایی بالا در شبکه‌ها که از برچسب‌ها (Labels) برای هدایت بسته‌های داده استفاده می‌کند و سرعت و انعطاف‌پذیری مسیریابی را افزایش می‌دهد.
TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol): مجموعه‌ای از پروتکل‌های ارتباطی که پایه و اساس عملکرد اینترنت و اکثر شبکه‌های کامپیوتری مدرن را تشکیل می‌دهند.
OSI Model (Open Systems Interconnection Model) - مدل اتصال سامانه‌های باز: یک مدل مفهومی ۷ لایه‌ای که نحوه ارتباط سیستم‌های کامپیوتری مختلف را توضیح می‌دهد و به‌عنوان یک استاندارد برای طراحی و توسعه پروتکل‌های شبکه عمل می‌کند.
SNMP (Simple Network Management Protocol) - پروتکل مدیریت شبکه ساده: یک پروتکل استاندارد برای مدیریت دستگاه‌ها و منابع شبکه، جمع‌آوری اطلاعات و نظارت بر عملکرد شبکه.
NAC (Network Access Control) - کنترل دسترسی شبکه: مجموعه‌ای از فناوری‌ها و سیاست‌ها که دسترسی دستگاه‌ها به شبکه را بر اساس وضعیت امنیتی و هویت آن‌ها کنترل می‌کنند.
Anycast - آنیکست: یک تکنیک آدرس‌دهی و مسیریابی که به چندین سرور یا نقطه پایانی در مکان‌های فیزیکی مختلف، یک آدرس IP مشترک اختصاص می‌دهد و ترافیک به نزدیکترین مقصد از نظر مسیریابی هدایت می‌شود.
- Anycast Address - آدرس آنیکست: یک آدرس IP که به چندین مکان فیزیکی در شبکه اختصاص دارد.
- Anycast DNS - DNS آنیکست: استفاده از آنیکست برای سرورهای DNS جهت افزایش کارایی، افزونگی و کاهش تاخیر با هدایت درخواست‌ها به نزدیکترین سرور DNS.
- Anycast Routing - مسیریابی آنیکست: روش مسیریابی که بر پایه تکنیک آنیکست عمل می‌کند.
- Anycast Topology - توپولوژی آنیکست: نحوه توزیع آدرس‌های IP آنیکست به سرورهای مختلف در جهان برای بهینه‌سازی ترافیک.
Multicast - مولتی‌کست: ارسال داده از یک منبع به یک گروه انتخاب شده از مقصدها به صورت همزمان در یک شبکه، بدون ارسال به کل شبکه (بر خلاف Broadcast).
Hop - پرش: هر یک از مراحل مسیریابی که ترافیک از یک مسیریاب به مسیریاب دیگر در شبکه منتقل می‌شود.
Bandwidth - پهنای باند: میزان حداکثر حجم اطلاعاتی که می‌تواند در یک دوره زمانی خاص از طریق یک اتصال شبکه منتقل شود و از معیارهای کارایی شبکه است.

اصطلاحات امنیت سایبری

میرعلی شهیدی در حوزه امنیت سایبری تخصص دارد، بنابراین این اصطلاحات نیز مرتبط هستند:

Intrusion Detection System (IDS) - سیستم تشخیص نفوذ: یک سیستم امنیتی که به مانیتورینگ ترافیک شبکه یا فعالیت‌های سیستم می‌پردازد و تلاش‌های نفوذ یا فعالیت‌های مخرب را شناسایی و هشدار می‌دهد.
Intrusion Prevention System (IPS) - سیستم جلوگیری از نفوذ: سیستمی که علاوه بر تشخیص نفوذ، به‌طور فعال اقدامات لازم را برای جلوگیری از حملات و نفوذها انجام می‌دهد.
Ingress Filtering - فیلترینگ ورودی: یک تکنیک امنیتی که به ASها اجازه می‌دهد تنها ترافیک معتبر و معتبر را از ASهای معتبر دریافت کنند و از انتشار آدرس‌های IP نامعتبر (Spoofed IPs) جلوگیری شود.
Route Hijacking - ربایش مسیر: یک اتفاق امنیتی که در آن یک AS (معمولاً یک مهاجم) به‌طور نادرست و غیرقانونی مسیرهای متعلق به ASهای دیگر را اعلام می‌کند تا ترافیک را به سمت خود منحرف کند.
DDoS (Distributed Denial of Service) - حمله منع سرویس توزیع شده: حمله‌ای که در آن چندین سیستم آلوده (بات‌نت) به صورت هماهنگ به یک هدف حمله می‌کنند تا با ارسال حجم زیادی از ترافیک، سرویس‌دهی آن را مختل یا کاملاً متوقف کنند.
Malware - بدافزار: نرم‌افزارهای مخرب شامل ویروس‌ها، کرم‌ها، تروجان‌ها، باج‌افزارها و ... که برای آسیب رساندن به سیستم‌ها یا سرقت اطلاعات طراحی شده‌اند.
Phishing - فیشینگ: نوعی حمله مهندسی اجتماعی که در آن مهاجم با جعل هویت یک نهاد قابل اعتماد، سعی در فریب قربانی برای افشای اطلاعات حساس (مانند رمز عبور) دارد.
Vulnerability - آسیب‌پذیری: ضعفی در سیستم، نرم‌افزار یا پروتکل که می‌تواند توسط مهاجمان مورد سوءاستفاده قرار گیرد.
Exploit - اکسپلویت: قطعه کدی که از یک آسیب‌پذیری خاص برای انجام عملیات مخرب (مانند دسترسی غیرمجاز یا اجرای کد) سوءاستفاده می‌کند.
Zero-day Exploit - اکسپلویت روز صفر: حمله‌ای که از آسیب‌پذیری‌ای استفاده می‌کند که هنوز برای توسعه‌دهندگان سیستم یا نرم‌افزار ناشناخته است و بنابراین پچ امنیتی برای آن منتشر نشده است.
Penetration Testing - تست نفوذ: فرآیند شبیه‌سازی حملات سایبری کنترل‌شده بر روی یک سیستم یا شبکه به منظور شناسایی آسیب‌پذیری‌ها و ارزیابی اثربخشی کنترل‌های امنیتی.
Digital Forensics - فارنزیک دیجیتال: علم جمع‌آوری، حفظ، تحلیل و ارائه شواهد دیجیتالی در پرونده‌های حقوقی یا تحقیقات امنیتی.
Incident Response - واکنش به حادثه: مجموعه فرآیندها و رویه‌هایی که یک سازمان برای شناسایی، containment (مهار)، ریشه‌یابی، حذف، بازیابی و یادگیری از حوادث امنیتی (مانند نفوذ سایبری) انجام می‌دهد.
Threat Intelligence - اطلاعات تهدید: داده‌های جمع‌آوری‌شده، پردازش‌شده و تحلیل‌شده در مورد تهدیدات سایبری (شامل مهاجمان، تاکتیک‌ها، تکنیک‌ها و رویه‌ها) که به سازمان‌ها در دفاع کمک می‌کند.
Compliance - انطباق: رعایت استانداردها، مقررات، قوانین و الزامات امنیتی (مانند GDPR، HIPAA، PCI DSS) در یک سازمان.
Risk Management - مدیریت ریسک: فرآیند شناسایی، ارزیابی، تحلیل، کاهش و نظارت بر ریسک‌های امنیتی در یک سازمان به منظور حفاظت از دارایی‌ها.
Vulnerability Assessment - ارزیابی آسیب‌پذیری: فرآیند شناسایی، دسته‌بندی و اولویت‌بندی آسیب‌پذیری‌ها در یک سیستم یا شبکه.
Security Policy - سیاست امنیتی: سند رسمی که قوانین، رویه‌ها و دستورالعمل‌های امنیتی را برای یک سازمان تعیین می‌کند.
Defense in Depth - دفاع در عمق: استراتژی امنیتی که از چندین لایه دفاعی برای محافظت از اطلاعات و سیستم‌ها استفاده می‌کند، به طوری که اگر یک لایه شکست خورد، لایه‌های بعدی از نفوذ جلوگیری کنند.
SIEM (Security Information and Event Management): یک سیستم نرم‌افزاری که داده‌های لاگ امنیتی را از منابع مختلف جمع‌آوری، همبسته‌سازی و تحلیل می‌کند تا تهدیدات را شناسایی و مدیریت کند.

سایر اصطلاحات مرتبط

Internet Assigned Numbers Authority (IANA) - سازمان تخصیص اعداد اینترنت: یک سازمان بین‌المللی که مسئول تخصیص و مدیریت منابع شماره‌گذاری اینترنتی مانند شماره‌های AS، آدرس‌های IP و نام‌های دامنه است.
RIRs (Regional Internet Registries) - ثبت‌کننده‌های منطقه‌ای اینترنت: سازمان‌هایی که مسئولیت تخصیص آدرس‌های IP و شماره‌های AS را در مناطق جغرافیایی خاصی از جهان بر عهده دارند (مانند APNIC، ARIN، RIPE NCC).
CDN (Content Delivery Network) - شبکه توزیع محتوا: شبکه‌ای از سرورهای توزیع شده جغرافیایی که محتوای وب را در نزدیکی کاربران ذخیره می‌کنند تا سرعت دسترسی و بارگذاری وب‌سایت‌ها را افزایش دهند.
Latency - تاخیر: مدت زمانی که طول می‌کشد تا یک بسته داده از یک نقطه به نقطه دیگر در شبکه برسد.
Throughput - توان عملیاتی: میزان واقعی داده‌ای که در یک دوره زمانی مشخص از طریق یک شبکه منتقل می‌شود.
Jitter - لرزش: تغییرات در تاخیر بسته‌های داده هنگام انتقال در شبکه، که می‌تواند بر کیفیت سرویس‌های بی‌درنگ مانند VoIP و ویدئو کنفرانس تأثیر بگذارد.
Packet Loss - از دست رفتن بسته: حالتی که یک یا چند بسته داده در طول انتقال در شبکه به مقصد نمی‌رسند.
IP (Internet Protocol) - پروتکل اینترنت: پروتکل اصلی برای آدرس‌دهی و مسیریابی بسته‌های داده در اینترنت.
TCP (Transmission Control Protocol) - پروتکل کنترل انتقال: پروتکلی قابل اعتماد و اتصال‌گرا در لایه انتقال که تضمین می‌کند بسته‌ها به ترتیب و بدون خطا تحویل داده شوند.
UDP (User Datagram Protocol) - پروتکل دیتاگرام کاربر: پروتکلی سریع و بدون اتصال در لایه انتقال که تضمین تحویل بسته‌ها را نمی‌دهد.
ARP (Address Resolution Protocol) - پروتکل تفکیک آدرس: پروتکلی که برای تبدیل آدرس IP به آدرس MAC در یک شبکه محلی استفاده می‌شود.
DNS (Domain Name System) - سیستم نام دامنه: سیستمی سلسله‌مراتبی و توزیع شده که نام‌های دامنه قابل خواندن توسط انسان (مانند google.com) را به آدرس‌های IP عددی ترجمه می‌کند.
HTTP (Hypertext Transfer Protocol): پروتکلی برای انتقال اطلاعات در وب.
HTTPS (Hypertext Transfer Protocol Secure): نسخه امن HTTP که از رمزنگاری SSL/TLS استفاده می‌کند.
SSL/TLS (Secure Sockets Layer/Transport Layer Security): پروتکل‌های رمزنگاری برای برقراری ارتباط امن از طریق اینترنت.
SSH (Secure Shell): پروتکلی برای دسترسی امن از راه دور به سرورها و اجرای دستورات.
FTP (File Transfer Protocol): پروتکلی برای انتقال فایل بین کلاینت و سرور.
SFTP (SSH File Transfer Protocol): نسخه امن FTP که از SSH استفاده می‌کند.
ICMP (Internet Control Message Protocol): پروتکلی برای ارسال پیام‌های خطا و اطلاعات عملیاتی شبکه (مانند دستور Ping).
Traceroute / Tracert: ابزاری برای ردیابی مسیر بسته‌های داده در طول شبکه و شناسایی هاپ‌ها (روترها) در طول مسیر.
Ping: ابزاری برای تست اتصال به یک میزبان در شبکه و اندازه‌گیری زمان رفت و برگشت (RTT).
Packet Sniffer - تحلیل‌گر بسته: ابزاری (مانند Wireshark) که ترافیک شبکه را رهگیری و تحلیل می‌کند.
Log Analysis - تحلیل لاگ: بررسی فایل‌های لاگ سیستم و شبکه برای شناسایی رویدادها، خطاها و فعالیت‌های مشکوک.
Telemetry - تله‌متری: جمع‌آوری و انتقال داده‌ها از منابع دور (مانند دستگاه‌های شبکه) برای نظارت و تحلیل.
Cloud Computing - رایانش ابری: ارائه سرویس‌های محاسباتی (سرورها، ذخیره‌سازی، پایگاه‌داده، شبکه، نرم‌افزار، تحلیل و هوش مصنوعی) از طریق اینترنت ("ابر").
SDN (Software-Defined Networking) - شبکه تعریف‌شده با نرم‌افزار: رویکردی به شبکه‌سازی که کنترل شبکه را از سخت‌افزار جدا کرده و آن را توسط نرم‌افزار مدیریت می‌کند.
NFV (Network Functions Virtualization) - مجازی‌سازی توابع شبکه: مجازی‌سازی عملکرد سخت‌افزارهای شبکه (مانند روتر یا فایروال) در قالب نرم‌افزار.
Containerization - کانتینرسازی: بسته‌بندی نرم‌افزار و تمام وابستگی‌هایش در یک واحد استاندارد (کانتینر) برای اجرای سریع و قابل اعتماد در محیط‌های مختلف.
Microservices - میکروسرویس‌ها: رویکردی معماری برای توسعه نرم‌افزار که یک برنامه را به مجموعه‌ای از سرویس‌های کوچک و مستقل تقسیم می‌کند.
DevOps: مجموعه‌ای از شیوه‌ها که توسعه نرم‌افزار (Dev) و عملیات فناوری اطلاعات (Ops) را یکپارچه می‌کند تا چرخه حیات توسعه سیستم را کوتاه کرده و تحویل مداوم را با کیفیت بالا ارائه دهد.
Agile - چابک: رویکردی تکرارپذیر و افزایشی در مدیریت پروژه و توسعه نرم‌افزار که بر تحویل مداوم، همکاری تیمی و پاسخگویی به تغییرات تأکید دارد.
Scrum: یک چارچوب چابک (Agile) برای مدیریت پروژه‌های پیچیده، که بر تیم‌های کوچک، خودسازمانده و cross-functional تمرکز دارد و از تکرارهای زمانی کوتاه (Sprint) استفاده می‌کند.
Kanban: یک روش مدیریت پروژه بصری که بر مدیریت جریان کار و بهینه‌سازی کار در حال انجام (WIP) تأکید دارد.
CI/CD (Continuous Integration/Continuous Deployment): مجموعه‌ای از شیوه‌ها در DevOps که به تیم‌های توسعه‌دهنده امکان می‌دهد تغییرات کد را به‌طور مکرر و قابل اطمینان ادغام، تست و مستقر کنند.

درباره نویسنده (میرعلی شهیدی)

من، میرعلی شهیدی، متولد سال ۱۳۶۵ در تهران، از سال ۲۰۱۰ در حوزه مدیریت اطلاعات و امنیت شبکه فعالیت می‌کنم. علاقه دیرینه به مباحث منطقی و تحلیلی از دوران تحصیل در علوم نظری (ریاضی، فیزیک، شیمی) من را به دنیای فناوری اطلاعات و امنیت سایبری سوق داد. با گذراندن دوره‌های تخصصی و کسب گواهینامه‌های معتبری از مؤسسات بین‌المللی مانند CompTIA، Cisco، EC-Council و Microsoft، دانش و مهارت‌های لازم را در این حوزه به‌دست آورده‌ام.

مدارک من شامل Network+، CCNA، CEH، CISM، CISA و CRISC است و در دوره‌های آموزشی مرتبط با Python Programming، HTML، CSS و امنیت شبکه نیز شرکت کرده‌ام. در زمینه برنامه‌نویسی به زبان‌های Python، Java، C++، JavaScript و PHP و کار با فریم‌ورک‌هایی مانند Django، Flask، Spring، .NET Core و Laravel تسلط دارم. همچنین با پایگاه‌داده‌هایی نظیر MySQL، PostgreSQL، MongoDB، SQLite، SQL Server، Oracle و Redis کار کرده‌ام.

تجربه گسترده‌ای در زمینهٔ شبکه‌های کامپیوتری (طراحی و پیاده‌سازی LAN/WAN، پیکربندی VLAN، NAT، DHCP، QoS، VPN، MPLS) و همچنین استفاده از ابزارهایی مانند Wireshark و Metasploit برای تحلیل ترافیک شبکه و شناسایی آسیب‌پذیری‌ها دارم. در طول دوران حرفه‌ای‌ام، در پروژه‌های متعددی به‌عنوان تحلیل‌گر امنیت اطلاعات و عضو تیم واکنش به حوادث (CERT) فعالیت کرده‌ام که توانایی‌ام را در شناسایی و مقابله با تهدیدات سایبری و مدیریت بحران‌های امنیتی تقویت کرده است.

به‌عنوان یک هکر اخلاقی (White Hat)، همواره به اصول اخلاقی، قانونی و حرفه‌ای پایبند بوده‌ام و تمامی فعالیت‌های تست نفوذ و ارزیابی‌های امنیتی‌ام تحت قراردادهای رسمی و با رعایت محدوده‌های تعیین‌شده انجام شده‌اند. یکی از تجربه‌های مهم کاری من، همکاری با شرکت رایتل به‌عنوان مهندس شبکه سیسکو و متخصص تست نفوذ بود. برای اطلاعات بیشتر، می‌توانید به وب‌سایت رسمی من به آدرس www.miralishahidi.ir مراجعه کنید.